Πώς βοήθησα τα παιδιά μου να μη φοβούνται τα ζώα

Είχα την τύχη να μεγαλώσω με σκύλο, και όχι έναν, αλλά πολλούς και διαφορετικούς, και από τα δέκα μου χρόνια και με γάτα, η οποία μόλις μάς υιοθέτησε, γέννησε, και έγιναν τέσσερις. Η εξοικείωσή μου με τα ζώα και η αγάπη μου γι’αυτά γεννήθηκε από νωρίς και δηλώνω εξίσου «dog person» όσο και «cat.»

Μεγαλώνοντας ξεκίνησα ιππασία και τη λάτρεψα. Επίσης, μπορεί να μην ήταν τελικά τυχαίο, το ότι η κολλητή μου,των παιδικών χρόνων, είχε pet shop και φροντίζαμε μαζί τα ζωάκια όποτε μπορούσαμε.

Πολλές χαρές μου, αλλά κυρίως πολλές λύπες, τις μοιράστηκα με τα σκυλάκια και τα γατάκια μου όσο ήμουν παιδί, και τί μεγάλο προνόμιο ήταν αυτό!

Κάτι που σήμερα, στο αθηναϊκό μου διαμέρισμα με τον σύζυγο και τα δύο αγγελούδια μου μοιάζει με μία γλυκιά, μακρινή ανάμνηση.

Μπορεί τα παιδιά μου σήμερα να ξέρουν τί είναι οι σουρικάτες και οι λεμούριοι, αποτυπωμένοι γλαφυρά στο χαρτί φυσικά, στα διάφορα παιδικά βιβλία που χαζεύουμε τα βράδια, όμως δε ξέρουν πώς να φερθούν όταν βρεθούν πρόσωπο με πρόσωπο με ένα μικροσκοπικό, άκακο σκυλάκι που βαδίζει ήρεμα πιασμένο με λουρί δίπλα στον ιδιοκτήτη του.

Η πιο συχνή αντίδρασή τους είναι να κάνουν λίγο πιο πέρα για να περάσει, και μαζεύουν και τα χεράκια τους στο στήθος για να προστατευτούν από έναν άγνωστο σε αυτά, δυνητικό κίνδυνο.

Ήταν και εκείνη η φορά πριν από μερικά χρόνια που, μωράκι ο γιος μου, καθόταν ανέμελος στο καρότσι ένα ωραίο πρωινό που βγήκαμε βόλτα, όταν ξαφνικά, από το πουθενά, ένα σκυλί–θηρίο από ένα γειτονικό σπίτι όρμηξε προς τα κάγκελα με δυνατά γαβγίσματα προκαλώντας πανικό, όχι μόνο στον μικρό αλλά και σε εμένα! Κάπως έτσι λοιπόν, «ήρθε και έδεσε.»

Γιατί έχω να σάς πω, ότι δεν είναι όλα στο χέρι μας. Αυτό, σίγουρα δεν ήταν στο δικό μου.

Και μπορεί να τον στιγμάτισε για ένα διάστημα πυροδοτώντας μέσα του αυτό τον φόβο σε κάθε άλλη συναναστροφή με περιπλανώμενο σκυλάκι (ή γατάκι), αλλά εγώ ήξερα, ότι τα παιδιά, για να αξιολογήσουν έναν κίνδυνο που δεν γνωρίζουν ακόμα, τί κάνουν πριν καν προλάβουν να αντιδράσουν σε αυτόν; Παρατηρούν την αντίδραση της μαμάς (και γενικά των ενηλίκων).

Όποτε στο διάβα μας λοιπόν συναντούσαμε σκυλάκι ή γατάκι, εγώ ήμουν με την καλή κουβέντα στο στόμα: τί γλυκό που είναι! Στο φόβο των παιδιών, – γιατί ο φόβος καραδοκούσε και στην ψυχούλα της κόρης μου από τη στιγμή που είχε δει τον αδερφό της να τρέμει στην όψη και μόνο – δεν έδινα συνέχεια. Δεν τους είπα να μη φοβούνται, ούτε τα  πίεσα να πάνε κοντά στο ζωάκι, ή να το χαϊδέψουν.

Έτσι, πέρασε ο καιρός, και άρχισα και εγώ να παίζω κάποια ντοκιμαντέρ στην τηλεόραση με ζώα στην Αλάσκα και απέραντους ωκεανούς αντί για τις συνήθεις βλακείες που βλέπουμε καμιά φορά. Έτσι, για να έχουμε και μία «επαφή» με την Αλάσκα.

Και να που μια μέρα, έπιασα τον μικρό μου να παίρνει στην αγκαλιά του το γατάκι των ξαδέρφων του χωρίς πολλά πολλά. Εγώ, πάλι με τον καλό λόγο: ‘Είδες πόσο απαλό είναι το τρίχωμά του;’

Όταν τώρα βρισκόμασταν σε ένα σπίτι με σκύλο και τα παιδιά μου έμοιαζαν φοβισμένα τραβώντας τις εντυπώσεις μικρών και μεγάλων, ήξερα ότι το κάνουν περισσότερο για την προσοχή, παρά από φόβο.

Γιατί αν δώσουμε περισσότερη προσοχή σε έναν φόβο των παιδιών απ’ό,τι χρειάζεται, τότε μπορεί αυτός να πάρει μία υπόσταση δική του και ίσως και να γενικευτεί.. Είναι καλύτερα να αναγνωρίσουμε ανέμελα τον φόβο του παιδιού μας ‘βλέπω ότι αυτό σε τρόμαξε πολύ’ αλλά μέχρι εκεί, δε χρειάζεται να δώσουμε συνέχεια για πολύ.

Σύμφωνα με την Dr. Rachel Busman, κλινική ψυχολόγο στο Child Mind Institute, στόχος είναι να καθοδηγήσουμε απαλά τα παιδιά μέχρι να είναι έτοιμα να πάρουν τα ηνία. «Θέλουμε να παρέχουμε τα θεμέλια πάνω στα οποία τα παιδιά θα μπορούν να σταθούν από μόνα τους.» [1]

Το να διδάξουμε στο παιδί μας πώς να διαχειριστεί τους φόβους του χωρίς τη δική μας παρέμβαση θα το βοηθήσει να χτίσει την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία που θα χρειαστεί για να αισθανθεί περισσότερο έλεγχο και λιγότερο φόβο.

Αν τώρα τα δικά μου παιδιά έχουν κάτι να με ρωτήσουν για το πόσο επικίνδυνο είναι ένα ζωάκι απαντάω με ειλικρίνεια. Αδυνατούν κάπως να πιστέψουν ότι η αρκούδα είναι άγριο ζώο (μα πώς γίνεται; το αρκουδάκι μου είναι τόσο γλυκό!) αλλά για όλα τα άλλα έχουμε μία αμοιβαία κατανόηση.

Προς το παρόν, κάθε φορά που περνάμε από την επίμαχη αυλή με το θηρίο, αλλάζουμε πλευρά στο πεζοδρόμιο, αλλά πού θα πάει; Θα έρθει και η μέρα που θα πλησιάσουμε σιγά σιγά, χέρι χέρι και με περίσσεια προσοχή να πούμε ένα γεια στο άστατο σκυλάκι. Και είμαι σίγουρη ότι θα ανακαλύψουμε το παλιό ρητό, ότι σκύλος που γαβγίζει δε δαγκώνει! Ελπίζω μόνο όταν είμαστε έτοιμοι, να τον βρούμε και πάλι σε εκείνη την αυλή να μάς περιμένει..