11 Δεκεμβρίου 2023
Τα αθώα ψέματα που λέμε στα παιδιά μας δεν είναι και τόσο αθώα
Ανάγνωση σε 2,5′
‘Δε θα πάμε γλυκέ μου στο σούπερ μάρκετ σήμερα, είναι κλειστό.’ Και ας είναι Δευτέρα μεσημέρι.
‘Ο παιδίατρός μας σού έχει πάρει ένα παιχνίδι και μάς περιμένει να πάμε να σου το δώσει.’ Και ας το έχουμε πάρει εμείς για να το δώσει ο παιδίατρος.
‘Τα μπισκότα τελείωσαν, δεν έχει άλλα.’ Και ας είναι τα ράφια μας γεμάτα.
Τέτοια είναι τα αθώα ψέματα που λέμε κατά καιρούς στα παιδιά μας νομίζοντας ότι έτσι είναι πιο εύκολο να τα διαχειριστούμε. Κάποιοι μπορεί να το κάνουμε και σε καθημερινή βάση καταφεύγοντας σε αυτή την τακτική επειδή δεν μπορούμε να σκεφτούμε κάποια καλύτερη, ή επειδή απλώς το έχουμε συνηθίσει. Ή ίσως, επειδή έτσι μεγαλώσαμε κι εμείς.. με ‘αθώα’ ψέματα.
Κάντε μία παύση και σκεφτείτε για λίγο το εξής. Ένας φίλος/η σας αγαπητός/ή, έτυχε να σάς πει ψέματα για κάτι, και ήρθαν έτσι τα πράγματα που το καταλάβατε πως ήταν ψέματα. Όταν το συνειδητοποιήσατε, πώς νιώσατε εκείνη τη στιγμή; Ίσως κάπως προδομένος/η; Μπορεί να σκεφτήκατε ότι ίσως και να σάς περνάει για χαζό/ή ή αφελή, αλλιώς γιατί να σάς πει ψέματα; Ή μπορεί να νιώσατε ότι δεν σάς υπολογίζει και τόσο, ή ότι δεν σάς σέβεται όσο θα θέλατε. Στιγμιαία, σάς περνάει από το μυαλό ότι ‘δεν είναι έτσι οι φίλοι’ και ότι αν νοιαζόταν πραγματικά, θα ήταν ειλικρινής, όσο και αν δεν τον βόλευε η αλήθεια. Οι σκέψεις αυτές, σάς γεμίζουν με προβληματισμό, και δικαίως, νιώθετε να απομακρύνεστε λίγο από το αγαπητό άτομο. Νιώθετε λίγο πιο ξένος απέναντί του.
Σκεφτείτε τώρα ότι ακούσατε το ψέμα από τον βασικό σας καθοδηγητή στη ζωή, αυτόν στον οποίο βασίζεστε για την ασφάλειά σας, για την σωματική και πνευματική σας ακεραιότητα: τον γονιό σας. Και θυμηθείτε επίσης ότι τα παιδιά, βιώνουν τα συναισθήματα 10 φορές πιο έντονα από εμάς τους μεγάλους. Πώς νιώθουν λοιπόν τα παιδιά μας όταν τους λέμε ψέματα;
Για τα παιδιά, μέχρι κάποια ορισμένη ηλικία πριν την εφηβεία, είμαστε θεοί. Ο λόγος μας είναι νόμος και από τη θέση ισχύος που κατέχουμε καθοδηγούμε τα παιδιά μας στο να αντιληφθούν την πραγματικότητα και τον κόσμο γύρω τους. Όταν όμως λέμε ψέματα, ακόμα και αν ένα παιδί δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι αυτό που του λέμε είναι ψέματα, μπορεί παρόλα αυτά να το διαισθανθεί (ακόμα και τα μικρά παιδιά 1,5 – 4 ετών που κατά τα άλλα δεν μπορούν να αντιληφθούν την έννοια του ψέματος).
Αν όμως το παιδί καταλάβει ότι του λέμε ψέματα, γιατί κάπως αποκαλύφθηκε η αλήθεια, μοιραία οδηγείται στο να αμφισβητήσει όχι μόνο τον άνθρωπο που του είπε ψέματα αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό. Αντιλαμβάνεται ότι δεν μπορεί να εμπιστεύεται τυφλά τον άνθρωπο στον οποίο βασίζεται για όλα, και κάτι μέσα του κλονίζεται. Η αυτοπεποίθησή του, όπως και η δική μας όταν καταλαβαίνουμε ότι μάς είπε ψέματα ένας φίλος, έχει δεχτεί ένα σκληρό χτύπημα.
Εμείς μπορεί να το ξεπεράσουμε εύκολα, εξάλλου, αν το συζητήσουμε με τον φίλο μας και καταλάβουμε τη δική του πλευρά μπορεί και να τον συγχωρήσουμε και να ενισχύσουμε τη σχέση μας μαζί του. Ξέρουμε ότι όλοι μπορεί να καταφύγουν σε ένα ψέμα κάποια στιγμή και αναγνωρίζουμε ότι το ψέμα μπορεί να ειπωθεί σε μία στιγμή αδυναμίας.
Το παιδί όμως δε τα ξέρει όλα αυτά. Το μόνο που ξέρει είναι ότι του έχουμε πει ψέματα.
Πού μπορεί λοιπόν να οδηγήσει το παιδί μας, ένα ψέμα που του είπαμε;
Εμείς μπορεί να του είπαμε ψέματα για τα μπισκότα. Εκείνο όμως θα αναρωτηθεί ‘λες να μου λέει ψέματα και για το ότι με αγαπάει;’ Αναλογιστείτε το για μια στιγμή. Το παιδί δεν μπορεί να διαχωρίσει το ένα από το άλλο. Αν λέμε ψέματα για ένα πράγμα θεωρεί ότι μπορούμε να πούμε ψέματα για οποιοδήποτε άλλο πράγμα. Αυτές οι γενικεύσεις και οι αμφιβολίες είναι πληγές για το παιδί.
Επίσης, το παιδί διδάσκεται ότι τα ψέματα είναι αποδεκτά και είναι κάτι στο οποίο μπορούμε να καταφεύγουμε όταν μάς συμφέρει. Από την ηλικία που θα ξεκινήσει να χρησιμοποιεί αυτή την τακτική – και τα παιδιά τρελαίνονται να λένε ψέματα για διάφορους λόγους – δεν θα υπάρχει όριο στο πόσο θα την χρησιμοποιεί, εξάλλου, αν το κάνει και ο γονιός, γιατί να μην το κάνει και αυτό; Είναι θέμα μίμησης και προτύπου.
Μία σχέση αγάπης πρέπει να στηρίζεται στην ειλικρίνεια και στην εμπιστοσύνη. Όταν προκύψει μία δυσκολία, οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά τείνουν να στρέφονται στον ενήλικο αυτό που είναι πιο σταθερός και ευθύς σε αυτά που έχει πει στο παιδί, σε αυτόν που έχει αντιμετωπίσει το παιδί με τη μεγαλύτερη ειλικρίνεια.
Κοινή λογική θα πείτε..
Τα ψέματα μπορεί να μάς απαλλάσσουν από μπελάδες με τα παιδιά μας, η δράση τους είναι όμως στιγμιαία. Σε βάθος χρόνου, μόνο κακό μπορούν να κάνουν στη σχέση μας με τα παιδιά μας και να υπονομεύσουν την ίδια την αίσθησή τους για την προσωπική τους αξία.